το έσοπτρο του Παύλου…

Ο Οδυσσέας στη ραψωδία «Λ» της Οδύσσειας κατεβαίνει στον Άδη. Όπου σφάζει κάποια πρόβατα, συγκεντρώνοντας το αίμα τους σ’ ένα λάκκο. Οι ψυχές των νεκρών συνωθούνται γύρω από το λάκκο, για να γευτούν το αίμα και να επικοινωνήσουν έτσι με τη ζωή. Αλλά ο Οδυσσέας τις διώχνει με το ξίφος του. Γιατί αυτό που πρωταρχικά τον ενδιαφέρει είναι να γευτεί το αίμα ο μάντης Τειρεσίας, για να του πει πώς θα γυρίσει στην Ιθάκη…..

Η σκηνή του Οδυσσέα στον Άδη είναι ολόιδια μ’ εκείνη του παπά που στην προσκομιδή θύει τον Αμνό του Θεού. Ο Οδυσσέας, που με το ξίφος εμποδίζει τις ψυχές να πιουν αίμα κάνει ο, τι και ο παπάς, που, κρατώντας τη λόγχη της προσκομιδής, εμποδίζει αυτούς, που δεν μνημονεύει να πάρουν μέρος στο τραπέζι της θείας κοινωνίας.

Όταν όμως μιλάς για πράγματα πέρα απ’ τον κοινό νου, κινδυνεύεις να πάθεις ο, τι και ο δραπέτης από το “σπήλαιο” του Πλάτωνα. Να φαίνεσαι, δηλαδή, όχι μόνο ότι λες ακατανόητα πράγματα, αλλά και παρακινδυνευμένα. Έτσι, που να θεωρηθείς απ’ τους πάσης φύσεως Προκρούστες αιρετικός ή ύποπτοςς. Πράγμα που σε άλλες εποχές μπορούσε να σήμαινε ακόμη και θάνατο επί της πυράς.

Ασφαλώς αυτό το ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον οι ποιητές και οι προφήτες. Ξέρουν πόσο επικίνδυνο είναι να δίνεις “τα άγια τοις κυσί” και να αφήνεις τα μαργαριτάρια «έμπροσθεν των χοίρων». Γιατί όχι μόνο τα “άγια” και τα “μαργαριτάρια” θα ποδοπατήσουν, αλλά και τους φορείς τους θα κατασπαράξουν.

Ξέρουν! Γι’ αυτό και οι ποιητές ντύνουν τις εμπνεύσεις τους με τους μύθους και οι προφήτες μιλούν με παραβολές και με σύμβολα. Αλλά παρόλο, που προσέχουν, πόσοι ποιητές και πόσοι προφήτες δεν διώχτηκαν και δεν οδηγήθηκαν ακόμη και μέχρι το μαρτυρικό θάνατο!…

Και βέβαια περισσότερο απ’ τους ποιητές και τους προφήτες γνωρίζει ο Θεός πως οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να δεχτούν την πραγματικότητα. Γι’ αυτό και μας μιλάει με τη γλώσσα των συμβόλων. Η οποία, όπως μας λέει ο Ηράκλειτος, “ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει”…

Οι ποιητές, λοιπόν, και οι προφήτες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι περπατούν στ’ αχνάρια Θεού. Και δεν θα ήταν καθόλου λάθος να ισχυριστούμε ότι οι αληθινοί ποιητές είναι και προφήτες και οι αληθινοί προφήτες είναι και ποιητές. Ο Δαυϊδ, για παράδειγμα, είναι ποιητής και προφήτης. Και το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους προφήτες της Π. Διαθήκης. Όπως εξάλλου και για τους μεγάλους ποιητές της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά και κάποιους μεταγενέστερους.

Και προκύπτει μια θεμελιακή απορία: Από πού έρχεται η έμπνευση του ποιητή; Και πώς ο προφήτης προβλέπει και προλέγει- ή μάλλον πιο σωστά βλέπει σαν παρόντα- τα παρελθόντα και τα μέλλοντα; Όπως συμβαίνει συχνά και σε μας τους κοινούς θνητούς με τα όνειρα. Που μας προλέγουν αυτά, που θα συμβούν όχι μόνο την επόμενη μέρα, αλλά και μέχρι την αιωνιότητα.

Όπως το όνειρο, που είπε στο μελλοθάνατο Σωκράτη πως “ύστερα από τρεις μέρες θα έφτανε στην εύφορη Φθία”…

Την απάντηση, νομίζω, στα ερωτήματα αυτά μας τη δίνει ο απόστολος Παύλος: Ο άνθρωπος μας λέει ο Παύλος διαθέτει ένα έσοπτρο (=εσωτερικό καθρέφτη). Που στο χώρο της θρησκείας είναι ο καθρέφτης της αιωνιότητας. Όπου οι προφήτες συναντούν το Θεό και συνομιλούν μαζί του. Όπου βρίσκεται γραμμένη η ιστορία του κόσμου από καταβολής μέχρι τη συντέλεια. Όπου ο Μωυσής είδε τη Γένεση του κόσμου και ο Ιωάννης διάβασε την «Αποκάλυψη» του μέλλοντος. Και βέβαια ο Παύλος έζησε “αυτά που ποτέ μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και ανθρώπινη καρδιά δεν στοχάστηκε”.

Μέσα σ’ αυτόν τον καθρέφτη οι καλλιτέχνες βλέπουν τα αριστουργήματά τους και οι ποιητές συναντούν τη μούσα τους. Και μέσα σ’ αυτό το έσοπτρο βλέπουμε κι εμείς οι κοινοί θντοί κάποια όνειρα, που μας ξαφνιάζουν με τις απροσδόκητες αποκαλύψεις τους. Πηγαίνοντάς μας πιο πέρα απ’ την πεζότητά και σεργιανώντας μας, όπως η Βεατρίκη το Δάντη, ακόμη και σε κάποιες γωνιές του παραδείσου ή και της κόλασης…

Δεν θα απείχε κανείς απ’ την πραγματικότητα, αν έλεγε πως το έσοπτρο του Παύλου είναι το ασυνείδητο της ψυχολογίας του βάθους. Κι ούτε πάλι θα ήταν λάθος αν λέγαμε πως αυτό το ασυνείδητο βάθος της ψυχολογίας, είναι και ο Άδης της Οδύσσειας. Στον οποίο ο… Όμηρος έστειλε και τον Οδυσσέα, για να μάθει απ’ τον Τειρεσία τα μελλούμενα.

Κι ακόμη πιο πέρα ότι σ’ αυτό το βάθος όλοι μας έχουμε έναν Τειρεσία. Που, όχι μόνο στον ύπνο μας, αλλά και ξυπνητοί μπορούμε να τον ρωτήσουμε για τα μελλούμενα και για τα περασμένα. Αρκεί να κατορθώσουμε να καταδυθούμε σ’ αυτό. Έτσι ώστε να τα βλέπουμε όλα διάφανα μέσα στο χρόνο και το χώρο. Όπως οι σύγχρονοι μας άγιοι Παΐσιος και Πορφύριος….

Για μας όμως τους κοινούς θνητούς, που δεν είμαστε ποιητές και ιδιαίτερα οι θρησκευόμενοι, που δεν είμαστε σαν τον Παΐσιο και τον Πορφύριο, πέρα απ’ τα όνειρα, υπάρχει ο δρόμος των μυστηρίων. Με τα οποία ολοένα και περισσότερο λαμπικάρεται το έσοπτρο της ψυχής μας: Όπως, για παράδειγμα, αν, πέραν των άλλων, εξομολογούμαστε και κοινωνούμε τακτικά το σώμα και τοαίμα του Χριστού.

Έτσι ώστε ν’ αποκαλύπτεται μπροστά μας ολοένα και καθαρότερα ο δρόμος, που θα μας οδηγήσει στη δική μας Ιθάκη, την αιωνιότητα…

Παπα-Ηλίας Υφαντής

https://papailiasyfantis.wordpress.com